لبنيٰ هاشمي
ٻوڏ جي آفتن جي نتيجي ۾ پاڪستان کي عالمي تعاون جي سخت ضرورت آهي. اهو ئي سبب آهي ته گڏيل قومن جي جنرل اسيمبلي جي 77 هين اجلاس ۾ پاڪستان جي وزيراعظم جي شرڪت کي هڪ اهڙي موقعي سان تعبير ڪيو پيو وڃي جنهن سان قدرتي آفت کان متاثر ٿيندڙ ڪروڙين پاڪستانين جي مشڪلاتن ۾ نمايان حد تائين گهٽتائي اچي سگهي ٿي. چئي سگهجي ٿو ته هن عالمي فورم تي پاڪستان جي وزيراعظم جي شرڪت ڪيترن ئي رخن کان اهم آهي.
پاڪستان جي وزيراعظم کي چڱيءَ ريت خبر آهي ته هو گڏيل قومن ۾ پاڪستان جو ڪيس اهڙي وقت پيش ڪرڻ وڃي رهيو آهي جڏهن دنيا خود به ماحولياتي تبديلين جي نتيجي ۾ پاڪستان جي مشڪلاتن کان آگاهه آهي. مطلب ته نه رڳو عالمي مالياتي ادارا، پر موسمياتي تبديليءَ جا ماهر به پاڪستان ۾ ٻوڏن جي وڏي تباهي جو کليل دل سان اعتراف ڪري رهيا آهن. مثال طور، تازو ئي اقوام متحده جي سيڪريٽري جنرل پاڪستان جو دورو ڪيو ۽ ان تباهي کي ڏٺو. ٻئي طرف پاڪستان جي وزيراعظم آمريڪا پهچندي ئي سوشل ميڊيا ذريعي پيغام ڏنو ته هو ٻوڏ جي نتيجي ۾ پاڪستاني عوام جي مسئلن کان دنيا کي آگاهه ڪندو. جنهن سان اسان جا ڪروڙين ماڻهو جدوجهد ڪري رهيا آهن، شهباز شريف چيو ته وقت اچي ويو آهي ته دنيا فوري طور تي پاڪستان تي ڌيان ڏئي. رپورٽن مطابق وزيراعظم 23 سيپٽمبر تي گڏيل قومن جي جنرل اسيمبلي کي خطاب ڪندو. پنهنجي خطاب ۾ شهباز شريف پاڪستان کي درپيش چئلينجز جو ذڪر ڪندو ان ۾ ڪو شڪ ناهي ته اڄ دنيا پاڪستان جو موقف ٻڌڻ چاهي ٿي. گڏيل قومن کي خبر آهي ته عالمي معاملن ۾ هميشه مثبت ڪردار ادا ڪندڙ پاڪستان اڄ مصيبت ۾ ڦاٿل آهي، اهو ئي سبب آهي جو آمريڪا پهچڻ کان ڪجهه وقت پوءِ ايشيائي ترقياتي بئنڪ اعلان ڪيو ته هو پاڪستان جي متاثرن جي مدد ڪندو. وڏي پيماني تي ٻوڏ متاثرن جي بحالي ۽ بحالي جي ڪم ۾ مڪمل طور تي پاڪستان سان گڏ بيٺل آهي، ايشيائي ترقياتي بئنڪ پنهنجي سوشل ميڊيا ويب سائيٽ تي چيو آهي ته پاڪستان ۾ ٻوڏ جي صورت ۾ آيل قدرتي آفت کان متاثر عورتن ۽ ٻارن جي مڪمل مدد ڪئي ويندي. ايشيائي ترقياتي بئنڪ جو چوڻ آهي ته هو جلد پاڪستاني اختيارين کي ٻوڏ متاثرن لاءِ تيار ڪيل منصوبي جي تفصيلن کان آگاهه ڪن. مبصرن جو چوڻ آهي ته پاڪستان جي وزيراعظم جو هي اهم دورو اهڙي طرح ترتيب ڏنو ويو آهي ته جيئن وڌ کان وڌ ڪارڪردگي سامهون اچي سگهي. مثال طور شهباز شريف گڏيل قومن جي جنرل اسيمبلي ۾ شرڪت کان علاوه آفريقي يونين پاران منعقد ٿيندڙ گلوبل فوڊ سيڪيورٽي سمٽ ۾ به شرڪت ڪندو. اهو يورپي يونين ۽ آمريڪا جي حمايت سان منعقد ڪيو ويندو. حقيقت ۾، عالمي موسمياتي تبديلي جي تناظر ۾، هن سربراهي اجلاس جي اهميت ٻه ڀيرا ٿي چڪي آهي. ٻڌايو پيو وڃي ته هن اهم اجلاس ۾ موسمياتي تبديلين کي روڪڻ جي لاءِ اهڙن قابل عمل منصوبن تي غور ڪيو ويندو جنهن سان موسمياتي تبديليءَ سبب ٿيندڙ نقصان جو اندازو لڳائي سگهجي. وزيراعظم شهباز شريف گڏيل قومن جي اجلاس دوران اهم ملڪن جي سربراهن سان ملاقاتون ڪندو.
جنهن ۾ ٻه طرفي معاملن کان علاوه علائقائي ۽ عالمي معاملن تي عالمي اڳواڻن سان ٺوس ڳالهيون ڪيون وينديون. پاڪستان جو وزيراعظم گڏيل قومن جي صدر ۽ سيڪريٽري جنرل سان به ملاقات ڪندو. گڏيل قومن جي جنرل اسيمبلي جي اجلاس دوران عالمي اڳواڻ گڏيل قومن جي سيڪريٽري جنرل ۽ آمريڪي صدر پاران ڏنل ڊنر ۾ به شرڪت ڪندا. ان ۾ ڪو شڪ ناهي ته شهباز شريف ٻوڏ جي تباهي جي پس منظر ۾ پاڪستان جو ڪيس ڀرپور انداز ۾ پيش ڪندو. هو دنيا کي دليلن سان ٻڌائيندو ته پاڪستان عالمي موسمياتي تبديليءَ جو حصو نه هجڻ جي باوجود سڀ کان وڌيڪ متاثر ٿيندڙ ملڪن مان هڪ آهي. پاڪستان جو وزيراعظم دنيا کي تلخ حقيقتن کان آگاهه ڪندو ته دنيا ۾ آلودگي پکيڙڻ ۾ ڀارت جو اهم ڪردار آهي.
ان جي برعڪس پاڪستان جي صنعتڪاريءَ جي سطح گهٽ آهي، ان ڪري ڪاربن جي اخراج جي سطح به گهٽ آهي. شهباز شريف دنيا جو ڌيان ان ڳالهه طرف به ڏياريو ته عالمي ماحولياتي تبديلين کي روڪڻ لاءِ اهڙي حڪمت عملي تي عمل ۾ دنيا کي پاڪستان جي مدد ڪرڻ گهرجي، جنهن جا نه رڳو علائقائي پر عالمي سطح تي به مثبت اثر پوندا. پاڪستان جو وزيراعظم مغربي دنيا جي اهم ملڪن کي گذارش ڪري سگهي ٿو ته هو پاڪستان جهڙن صنعتي ملڪن جي مشڪلاتن کي گهٽ ڪرڻ لاءِ عملي قدم کڻن. ايشيائي بئنڪ جي رپورٽ موجب پاڪستان جو شمار انهن ملڪن ۾ ڪيو ويو آهي جتي گرمي پد ۾ اضافو ڏٺو ويو آهي. ان جو ثبوت اهو آهي ته گذريل سالن ۾ پاڪستان جي مختلف علائقن ۾ گرمي پد پنج درجا سينٽي گريڊ تائين وڌيو آهي، جيڪو گذريل پنجاهه سالن ۾ سڀ کان وڌيڪ آهي. عالمي موسمياتي ماهر اڳڪٿي ڪري رهيا آهن ته دنيا کي گلوبل وارمنگ کي روڪڻ ۾ صرف 11 سال باقي آهن. حقيقت اها آهي ته مٿي ڄاڻايل جنگ پاڪستان جهڙن ملڪن لاءِ وڌيڪ مسئلا پيدا ڪندي نظر اچي رهي آهي.
