گهرن جي تعمير موسم جي حساب سان ڪريو, ٻوڏ جو پاڻي جنگي بنيادن تي ڪڍرايو وڃي: بلاول ڀٽو

ڪراچي: پ پ چيئرمين بلاول ڀٽو زرداري سياري اچڻ کان اڳ ٻوڏ جو پاڻي جنگي بنيادن تي ڪڍرائڻ جي هدايت ڪندي چيو آهي ته موسمياتي تبديلين جي اثرن کي نظر ۾ رکندي ٻوڏ متاثرن لاءِ بهترين گهر تعمير ڪرڻ جي ضرورت آهي ته جيئن اهي قدرتي آفتن جهڙوڪ ٻوڏ يا تيز برساتن کان بچي سگهن. پ پ چيئرمين بلاول ڀٽو زرداري سنڌ حڪومت کي وڌيڪ هدايت ڪندي چيو آهي ته ايندڙ 20 ڏينهن ۾ ربيع جي فصل هارين پاران خريد ڪيل ٻج لاءِ سندن نقد رقم ڏيڻ شروع ڪئي وڃي. ٻوڏ ۽ برساتن اڳ ئي هارين کي گهڻو نقصان پهچايو آهي ۽ هاڻي هنن ربيع جي فصل لاءِ پنهنجون زمينون تيار ڪري ورتيون آهن، تنهن ڪري سندن زرعي گهرجون پوريون ڪرڻ لاءِ مدد ڪئي وڃي. هن اها ڳالهه ڪالهه وزيراعليٰ هائوس ۾ هڪ اجلاس جي صدارت ڪندي چئي. اجلاس ۾ سنڌ جي وڏي وزير سيد مراد علي شاهه، صوبائي وزيرن منظور وساڻ، شرجيل ميمڻ، سعيد غني، ناصر شاهه، مڪيش چاولا، قانون بابت صلاحڪار مرتضيٰ وهاب، بحالي بابت صلاحڪار رسول بخش چانڊيو، چيف سيڪريٽري سهيل راجپوت، چيئرمين پي اينڊ ڊي حسن نقوي، وڏي وزير جي پرنسپل سيڪريٽري فياض جتوئي ۽ مختلف کاتن جي سيڪريٽرين شرڪت ڪئي.

اجلاس پ پ چيئرمين کي ٻڌايو ويو ته تازو آيل ٻوڏ سبب 3 ڏهائي 6 لک ايڪڙ ايراضي تي تيار فصلن کي نقصان پهتو آهي، جنهن سبب هارين کي 421 ارب رپين جو نقصان ٿيو آهي. مراد علي شاهه چيو ته هارين کي رليف ڏيڻ لاءِ ضروري شيون مفت ڏيڻ جو فيصلو ڪيو ويو آهي. هن چيو ته پهرين مرحلي ۾ ڪڻڪ جي ٻج لاءِ نقد رقم منتقلي ذريعي هارين کي 5000 رپيا في ايڪڙ معاوضو ڏنو پيو وڃي. وڏي وزير چيو ته ان منصوبي لاءِ صوبائي حڪومت 8 ڏهائي 39 ارب رپيا فراهم ڪيا، جڏهن ته وفاقي حڪومت 4 ڏهائي 7 بلين رپيا ڏيڻ جو واعدو ڪيو آهي ۽ ان مقصد لاءِ مجموعي طور 13 ڏهائي 5 ارب رپيا گهربل آهن. هڪ سوال جي جواب ۾ وڏي وزير چيئرمين کي ٻڌايو ته وفاقي حڪومت فنڊنگ جي واعدي کانپوءِ ڀاڻ تي رعايت ڏيڻ تي ڪم ڪيو ويندو، جنهن لاءِ 46 ارب رپيا گهربل آهن. وڏي وزير چيئرمين کي ٻڌايو ته ورلڊ بئنڪ 25 ايڪڙ تائين زمين رکندڙ هارين جي مدد ڪري رهي آهي. ان تي پ پ چيئرمين وڏي وزير کي هدايت ڪئي ته صوبي جي سمورن هارين کي بنا ڪنهن زميني ماپ جي ڪڻڪ جو ٻج خريد ڪرڻ لاءِ معاوضو ڏنو وڃي. وڏي وزير جي صلاحڪار منظور وساڻ اجلاس کي ٻڌايو ته 2 ڏهائي 43 ملين ايڪڙ فٽ تي ڪڻڪ پوکي وئي آهي.

مراد علي شاهه چيو ته هارين کي ڀاڻ ڏيڻ لاءِ 45 ڏهائي 51 ارب رپيا گهرجن. هن وڌيڪ چيو ته ڪڻڪ لاءِ ڊي اي پي ۽ يوريا جي لاڳت 39 ڏهائي 48 ارب رپيا آهي، تيلي فصلن جي ٻج تي 1 ڏهائي 85 ارب رپيا ۽ تيلي فصلن لاءِ ڀاڻ (ڊي اي پي ۽ يوريا) لا 41 ڏهائي 8 ارب رپيا گهربل آهن. چيئرمين پاران منظور وساڻ جي سربراهي ۾ شرجيل ميمڻ ۽ سيد ناصر شاهه تي ٻڌل ڪميٽي جوڙي وئي. جيڪا ڊيٽا گڏ ڪرڻ کانپوءِ هارين جي تصديق ڪندي ته جيئن جلد کان جلد رقم ادا ڪري سگهجي. هن چيو ته هارين کي سندن اڪائونٽن ۾ فنڊن جي منتقلي يا موبائل فون ڪيش سسٽم ذريعي ٽيڪسٽ پيغام موڪليا وڃن. پ پ چيئرمين بلاول ڀٽو زرداري چيو آهي ته موسمياتي تبديلين جي اثرن کي نظر ۾ رکندي ٻوڏ متاثرن لاءِ محفوظ گهر تعمير ڪرڻ جي ضرورت آهي ته جيئن ماڻهو قدرتي آفتن جهڙوڪ ٻوڏ يا تيز برساتن کان بچي سگهن. اسان کي اهڙن گهرن جي ضرورت آهي، جيڪي ڏڪار، تيز برسات، طوفان، ٻوڏ ۽ ٻين اهڙين آفتن کي برداشت ڪري سگهن. سنڌ جي وڏي وزير سيد مراد علي شاهه پ پ چيئرمين کي بريفنگ ڏيندي چيو ته تيز برساتن ۽ ٻوڏ سبب 17 لک گهر مڪمل ۽ جزوي طور تباهه ٿيا آهن، جن جي تعمير ضروري آهي. وڏي وزير چيو ته سنڌ حڪومت متاثر خاندانن جي بحالي جون ڪوششون جلد شروع ڪرڻ جو ارادو رکي ٿي، تنهن ڪري اسان متاثرن لاءِ گهرن جي تعمير لاءِ معيار کي حتمي شڪل ڏئي رهيا آهيون. ان موقعي تي چيئرمين بلاول ڀٽو تجويز ڏني ته گهرن کي موسم جي حساب سان تيار ڪيو وڃي ته جيئن مستقبل ۾ ايندڙ آفتن کي منهن ڏئي سگهجي.

پ پ چيئرمين بلاول ڀٽو زرداري وڏي وزير تي زور ڏنو ته موسمياتي تبديلين جي اثرن کي نظر ۾ رکندي ٻوڏ متاثرن لاءِ بهترين گهر تعمير ڪرڻ جي ضرورت آهي ته جيئن اهي قدرتي آفتن جهڙوڪ ٻوڏ يا تيز برساتن کان بچي سگهن. هن چيو ته هن ٽيڪنالاجي جي چونڊ ۾ وڌيڪ وقت لڳي سگهي ٿو، تنهن ڪري تباهه ٿيل گهرن جي تعمير لاءِ پيڪيج کي جلد کان جلد حتمي شڪل ڏني وڃي. هڪ سوال جي جواب ۾ وڏي وزير پ پ چيئرمين کي ٻڌايو ته هيستائين 220 ارب رپين جو بندوبست ڪيو ويو آهي جن ۾ 110 ارب رپيا ورلڊ بئنڪ، 55 ارب رپيا وفاقي حڪومت ۽ 55 ارب رپيا سنڌ حڪومت جا آهن. هن وڌيڪ چيو ته مڪمل ريت تباهه ٿيل گهرن جي ڪل لاڳت جو ڪاٿو 300 ارب رپيا لڳايو ويو آهي. سنڌ جي وڏي وزير پ پ چيئرمين کي ٻڌايو ته هائوسنگ پروجيڪٽ جو پي سي ون وفاقي حڪومت جي پلاننگ ڪميشن وٽ آهي. ان موقعي تي چيئرمين بلاول ڀٽو چيو ته هو وفاقي حڪومت کان منظوري وٺندو ۽ وڏي وزير کي يقين ڏياريو ته فنڊ ملڻ لاءِ وڌيڪ ڊونرز سان رابطو ڪيو ويندو. پ پ چيئرمين کي ٻڌايو ويو ته صوبائي حڪومت، اين ڊي ايم اي، پاڪستان نيوي ۽ ايئر فورس پاران هيستائين 749979 خيما، 525177 ترپال، 36 لک مڇرداڻيون ۽ 22 لک راشن بيگز ورهايا ويا آهن. وڏي وزير پنهنجي پارٽي سربراهه کي ٻڌايو ته سنڌ ۾ غربت 8 ڏهائي 9 ۽ 9 ڏهائي 7 سيڪڙو جي وچ ۾ وڌڻ جو امڪان آهي. جڏهن ته گهڻ رخي غربت ۾ 10 ڏهائي 2 سيڪڙو واڌ جو امڪان آهي ۽ سنڌ ۾ هائوسنگ جو شعبو سڀ کان وڌيڪ متاثر ٿيو آهي، جيڪو مجموعي طور تي 83 سيڪڙو گهرن جي نقصان جو سبب بڻيو.

چيئرمين پيپلزپارٽي، سنڌ حڪومت کي هدايت ڪئي ته سوشل سيڪيورٽي پلان تي عمل ڪيو وڃي ته جيئن غربت تي ضابطو آڻي سگهجي. سنڌ جي وڏي وزير چيو ته 31 آگسٽ 2022 تي سنڌو درياهه جي ساڄي ڪپ تي 1988919 ايڪڙ (2 ڏهائي 0 ملين ايڪڙ) ايراضي پاڻي هيٺ هئي ۽ پاڻي جو ڪاٿو 14 ملين ايم اي ايف هو. هن وڌيڪ چيو ته 10 نومبر 2022 تائين 1547959 ايڪڙ ايراضي خالي ڪرائي وئي هئي، جيڪا ساڄي ڪناري جي ٽوٽل ٻڏل علائقي جو 78 سيڪڙو بڻجي ٿو. جڏهن ته پاڻي هيٺ زمين جو توازن وارو علائقو 440960 ايڪڙ (0 ڏهائي 44 ملين ايڪڙ) هو. وڏي وزير چيو ته نومبر 2022ع جي آخر تائين سنڌو درياهه جي ساڄي ڪناري تي خالي ٿيڻ جو امڪان لڳ ڀڳ 90 سيڪڙو هوندو. هڪ سوال جي جواب ۾ وڏي وزير بلاول ڀٽو کي ٻڌايو ته باقي 10 سيڪڙو ايراضي تي گهٽ ۾ گهٽ هڪ مهينو وڌيڪ لڳندو. سنڌوءَ جي کاٻي ڪناري بابت ڳالهائيندي مراد علي شاهه چيو ته 31 آگسٽ 2022ع تي اٽڪل 1292419 ايڪڙ (1 ڏهائي 3 ملين ايڪڙ) پاڻي هيٺ هو. جڏهن ته 10 نومبر تائين 1169742 ايڪڙ ايراضي پاڻي مان صاف ٿي چڪي آهي، جيڪي سنڌو درياءَ جي کاٻي ڪناري جي ٽوٽل پاڻي هيٺ آيل علائقي جو 91 سيڪڙو آهي. وڏي وزير چيو ته کاٻي ڪناري تي پاڻي هيٺ آيل زمين جي باقي بچيل ايراضي 122677 ايڪڙ (0 ڏهائي 12 ملين ايڪڙ) آهي. جڏهن ته ساڄي ۽ کاٻي ڪناري جي ٽوٽل 83 سيڪڙو ايراضي صاف ٿي چڪي آهي. پ پ چيئرمين سنڌ حڪومت کي هدايت ڪئي ته هيٺاهين وارن علائقن خاص ڪري خيرپور ناٿن شاهه، ضلعي خيرپور ۽ ٻين اهڙن علائقن مان پاڻي ڪڍڻ واري عمل کي جنگي بنيادن تي تيز ڪيو وڃي. هن چيو ته پاڻي سياري جي مند جي اچڻ کان اڳ نيڪال ٿي وڃڻ گهرجي.