سنڌ جي وڏي وزير سيد مراد علي شاهه جي صدارت هيٺ وزيراعليٰ هائوس ۾ آبپاشي انجنيئرن جو آن لائين اجلاس ٿيو، جنهن ۾ کيس سڄي سنڌ ۾ پاڻي جي نيڪال بابت اڳڀرائي کان آگاهه ڪيو ويو. آن لائين ڳالهائيندي چيف انجنيئر ڊولپمينٽ ٽو ظريف اقبال کهڙو وڏي وزير کي ٻڌايو ته ايل بي او ڊي اسپائنل مان روزانو 2 کان 3 ڊيسيمل هنڌن تي پاڻي آسانيءَ سان نڪري رهيو آهي، جيڪو وقت گذرڻ سان گڏ وڌندو ويندو. وڏي وزير کي ٻڌايو ويو ته بدين ضلعي ۾ ٽنڊو باگو ڍورو پراڻ ۾ گهاري سبب خالي ٿيڻ ۾ وقت لڳندو. هن وڏي وزير کي وڌيڪ ٻڌايو ته ڍورو پراڻ ۾ شامل ٿيڻ لاءِ RD-211 تي هاڪڙو ڍورو کي ڏنل واٽر چينل کان علاوه اسپائنل ڊرين جي RD-261 تي ريگيوليٽر لڳايو ويو آهي، جيڪو ڪاميابيءَ سان پاڻي نيڪال ٿي رهيو آهي ۽ هاڪڙو جي مختلف هنڌن تي گيجز وٽ وڌيڪ گهٽتائي آئي آهي.وڏي وزير کي ٻڌايو ويو ته خيرپور ضلعي جي ڪل 3 ڏهائي 9 ايم اي ايراضي مان 141171 ايڪڙ زمين 31 آگسٽ 2022ع تائين ٻڏي چڪي هئي. 15 سيپٽمبر تائين پاڻي هيٺ آيل علائقي منجهان 108458 ايڪڙ گهٽجي چڪو هو. ان کان علاوه 20 سيپٽمبر تي 101355 ايڪڙ زمين پاڻي هيٺ هئي ۽ 25 سيپٽمبر تي 99449 ايڪڙ پاڻي هيٺ رهي. روهڙي ڪئنال ۾ پاڻي نيڪال ٿيڻ کانپوءِ 25 سيپٽمبر کان 10 آڪٽوبر تائين پاڻي هيٺ آيل علائقو هاڻي 61085 ايڪڙ فٽ ٿي ويو آهي. موجوده آفت دوران خيرپور ضلعي مان برسات/ طوفاني پاڻي ڪڍڻ لاءِ واٽر هاريسٽنگ ڊرين استعمال ڪيا ويا آهن. تعلقي خيرپور، ڪنگري، گمبٽ ۽ تعلقي ڪوٽڏيجي ۽ تعلقي ٺري مير واهه جي ڪجهه حصن ۾ اسڪارپ ڊرينيج نيٽ ورڪ جي سهولت موجود آهي. روهڙي مين ڪئنال ۾ پاڻي جي نيڪال لاءِ وڏي پيماني تي پمپنگ اسٽيشنون استعمال ڪيون پيون وڃن. نوشهروفيروز ضلعي بابت ان ڳالهه جي نشاندهي ڪئي وئي ته نوشهروفيروز ضلعي ۾ ڪوبه افقي ڊرينيج نيٽ ورڪ ناهي، جڏهن ته نوشهروفيروز ضلعي جي مختلف تعلقن ۾ SCARP آبپاشي جي موجوده 24 پمپنگ اسٽيشنن جي نيٽ ورڪ ذريعي برسات/ٻوڏ جي پاڻي جي نيڪال جو ڪم جاري آهي. ان کان علاوه روهڙي مين ڪئنال ۽ انڊس دريا ۾ پمپن ذريعي برسات جو پاڻي گڏ ڪرڻ لاءِ 12 پمپنگ ايرياز جي نشاندهي ڪئي وئي آهي، جتي ڪوبه ڊرينيج نيٽ ورڪ ناهي. وڏي وزير کي ٻڌايو ويو ته شهيد بينظيرآباد ۾ نوابشاهه جو وڏو حصو ۽ تعلقي سڪرنڊ جو ڪجهه حصو ايل بي او ڊي ڊرينيج نيٽ ورڪ هيٺ اچي ٿو. ڊرينيج جو ڪم نه ٿيڻ سبب تعلقي قاضي احمد ۽ سڪرنڊ جو ڪجهه حصو برسات جي پاڻي ۾ اچي ويو آهي. وڏي وزير کي ٻڌايو ويو ته هڪ حصو 5183 ايڪڙن تي مشتمل آهي جيڪو ڳوٺ پير گل حسن شاهه کان وٺي قاضي احمد سٽي (ميڪارو ڍورو) نيشنل هاءِ وي، گهرام مري، فتوحل زرداري ۽ سونو ڏاهري تي مشتمل آهي. هي برساتي پاڻي 98 ميل ايس ايم بند وٽ 10 پمپن ذريعي سنڌو درياهه ۾ ڇوڙ ڪيو پيو وڃي، جڏهن ته ضلعي انتظاميه پاران 4 پمپ لڳايا ويا آهن. وڏي وزير کين پاڻي ڪڍڻ لاءِ 25 ڏينهن جو وقت ڏنو. ديهه ناڪور ۽ دليل ڏيرو تعلقي سکر ۾ 1625 ايڪڙ ايراضي پاڻي هيٺ آهي، اهو بيٺل برساتي پاڻي SCARP ايريگيشن جي موجوده ناڪور پمپنگ اسٽيشنن ۽ دليل ڏيرو پمپنگ اسٽيشن ذريعي روهڙي مين ڪئنال ۾ ڇوڙ ڪيو پيو وڃي. وڏي وزير کين پاڻي ڪڍڻ لاءِ 25 ڏينهن جو وقت ڏنو. وڏي وزير کي ٻڌايو ويو ته شهيد بينظير آباد ضلعي جي مختلف علائقن ۾ 22 پمپنگ اسٽيشنون فعال ڪيون ويون آهن، جيڪي پاڻي جي نيڪال لاءِ ڏينهن رات ڪم ڪري رهيا آهن.آبپاشي واري وزير ڄام خان شورو وڏي وزير کي ٻڌايو ته سيف الله ۽ رائس ڪينال ڊويزن جي مٿانهين حصي ۾ ايف پي بند سان پاڻي جي سطح 8 ڏهائي 5 فوٽ گهٽجي 11 ڏهائي 5 فٽ ٿي وئي آهي جڏهن ته ڏکڻ دادو ڊويزن جي هيٺئين حصي ۾ 5 کان 8 فٽ آهي. سپريو بند سان گڏ پاڻي جي سطح به 6 کان 7 فٽ گهٽجي وئي آهي ۽ RD-194 تي MNV سان 4 ڏهائي 90 فوٽ، RD-210 تي 3 ڏهائي 5 فوٽ ۽ RD-346 تي اٽڪل 11 ڏهائي 4 فوٽ آهي. خيرپورناٿن شاهه کان دادو روڊ تي پاڻي جي سطح 7 ڏهائي 2 فوٽ کان گهٽجي 2 فوٽ ٿي وئي آهي. وڏي وزير کي ٻڌايو ويو ته 31 آگسٽ 2022 تي سنڌو درياهه جي رائيٽ بينڪ تي لڳ ڀڳ 1988919 ايڪڙ (1 ڏهائي 9 ملين ايڪڙ) ايراضي پاڻي هيٺ هئي ۽ پاڻي جو اندازو لڳ ڀڳ 14 ملين ايڪڙ فوٽ هو. اڄ (12 آڪٽوبر) تائين اٽڪل 7 ڏهائي 4 ايم اي ايف پاڻي منڇر ڍنڍ ۽ لاڙڪاڻو سيوهڻ (ايل ايس) بندن ۾ ڪٽ لڳائڻ ذريعي سنڌو درياهه ۾ منتقل ڪيو ويو آهي. مجموعي طور 1988919 ايڪڙ پاڻي هيٺ آيل ايراضيءَ مان 648035 ايڪڙ پاڻي نيڪال ڪيو ويو آهي، جيڪو سنڌو درياهه جي ساڄي ڪناري جي ٽوٽل ٻڏل علائقي جو 33 سيڪڙو آهي جڏهن ته 14 ايم اي ايف جي ڪل مقدار مان 7 ڏهائي 4 ايم اي ايف ڪڍيو ويو آهي جيڪو 53 سيڪڙو کان وڌيڪ آهي. 10 آڪٽوبر تائين رائيٽ بينڪ تي پاڻيءَ جي هيٺان زمين جو توازن 1218699 ايڪڙ (1 ڏهائي 9 ملين ايڪڙ فٽ) هو، جنهن ۾ سراسري پاڻي جي کوٽائي 2 ڏهائي 75 فٽ آهي ۽ پاڻيءَ جو ڪل مقدار 3351422 ايڪڙ فٽ آهي ۽ پاڻي ڪڍڻ جو ڪل مقدار 3 ڏهائي 7 MAF آهي. وڏي وزير فيصلو ڪيو ته هيٺانهين وارن علائقن جو پاڻي رائيٽ بينڪ ڊرينيج نيٽ ورڪ ذريعي ڪڍيو ويندو. وڏي وزير آبپاشي کاتي کي هدايت ڪئي ته نومبر جي آخر تائين سنڌو درياهه جي رائيٽ بينڪ تي 85 سيڪڙو ايراضي صاف ڪئي وڃي. منڇر ۽ لاڙڪاڻو سيوهڻ (ايل ايس) بندن ۾ 20 آڪٽوبر تائين ڪٽ ذريعي سراسري طور 40 هزار ڪيوسڪ پاڻي روزانو ڇڏيو ويندو. باقي 1200000 ڪيوسڪ پاڻي 30 هزار ڪيوسڪ جي شرح سان نيڪال ٿيندڙ پاڻي کي رائيٽ بينڪ ۾ ڇڏڻ ۾ اڃا 40 ڏينهن لڳندا. 2010 جي ٻوڏ جي تجربي جي بنياد تي علائقي ۾ 15 سيڪڙو (265417 ايڪڙ فوٽ) پاڻي گهٽ ۾ گهٽ ڊسمبر 2022 تائين هڪ مهيني اندر ڪڍي سگهجي ٿو. مراد علي شاهه چيو ته پاڻي کي موجوده ڊرينيج نيٽ ورڪ ذريعي گريوٽي سسٽم تحت پمپ ڪيو پيو وڃي، جيستائين پاڻي گهٽ نه ٿي وڃي ته جيئن لوڻياٺي پاڻي جي نيڪال لاءِ ٺهيل پمپنگ اسٽيشنون جهڙوڪ ڳڙهي پمپنگ اسٽيشن، جن ۾ عليوال/مهر پمپنگ اسٽيشن، ڪي اين شاهه پمپنگ اسٽيشن، ميروخان پمپنگ اسٽيشن ۽ دوست علي پمپنگ اسٽيشن شامل آهن.
