محترمه بينظير ڀٽو شهيد جي اڄ 70هين سالگرهه ملهائي پئي وڃي. 27 ڊسمبر 2007ع تي سندس شهادت کان پوءِ اڄ سندس 15 هين سالگرهه آهي، جيڪا اسان کائنس بغير ملهائي رهيا آهيون. سندس جنم ڏهاڙي تي اسان کيس اهو تحفو ڏئي سگهون ٿا ته اسان به پنهنجي زندگي پنهنجي ڌرتي ۽ پنهنجي ماڻهن لاءِ وقف ڪري ڇڏيون. اڄ کان 45 سال اڳ 21 جون 1978ع تي جڏهن شهيد محترمه بينظير ڀٽو جي 25هين سالگرهه هئي. سندس عظيم والد شهيد ذوالفقار علي ڀٽو سينٽرل جيل راولپنڊي مان کيس خط لکيو. ان وقت شهيد بيبي به جيل ۾ هئي. اهو خط ڪتابي صورت ۾ “منهنجي پياري ڌيءَ” جي عنوان هيٺ ڇپيو. خط ۾ شهيد ڀٽو پنهنجي پياري ڌيءَ کي لکيو هو ته “هڪ سزا يافته قيدي پنهنجي سهڻي ۽ ذهين ڌيءَ کي سالگرهه جي مبارڪباد ڏيڻ لاءِ خط ڪيئن لکي سگهي ٿو، جڏهن ته هو ڄاڻي ٿو ته سندس والده به ان تڪيلف ۾ ورتل آهي، سندس ڌيءَ به جيل ۾ آهي، جيڪا پنهنجي پيءُ جي زندگي بچائڻ لاءِ وڙهڻ ۾ مصروف آهي. مون وٽ توهان لاءِ صرف هڪ پيغام آهي. بس عوام تي يقين رکو ۽ انهن جي نجات ۽ برابري لاءِ ڪم ڪريو. اھو الله جو پيغام آھي ته رڳو عوام تي يقين رکو. الله تعاليٰ جي جنت ماءُ جي پيرن هيٺان آهي ۽ سياست جي بهشت عوام جي پيرن هيٺان آهي. هن قيد خاني مان توکي ڪهڙو تحفو ڏئي سگھان ٿو، جنهن مان هٿ به نٿو ڪڍي سگهان. مان توکي عوام جو هٿ تحفي ۾ ڏيان ٿو. مان تنهنجي لاءِ ڪهڙي تقريب منعقد ڪري سگهان ٿو؟ مان توکي هڪ مشهور نالو ۽ هڪ مشهور يادگار خدمت جو تحفو ڏيان ٿو. تون سنڌو ماٿريءَ جي سڀ کان قديم ترين تهذيب جي وارث آهين. هن قديم تهذيب کي انتهائي ترقي يافته ۽ طاقتور بڻائڻ لاءِ پنهنجو ڀرپور ڪردار ادا ڪر.”
21 جون 1978ع تي شهيد ڀٽو پنهنجي پياري ڌيءَ کي عوام جو تحفو ڏنو ۽ شهيد بي بي مرڻ گهڙي تائين نه رڳو عوام سان گڏ رهي، پر عوام سان پنهنجو رشتو قائم رکڻ لاءِ پنهنجي جان به قربان ڪري ڇڏي. پنهنجي والد جي شهادت کان ڪجهه سال پوءِ شهيد بي بي مشهور اطالوي صحافي اوريانا فلاسي کي ڏنل هڪ انٽرويو ۾ چيو ته “پاڪستان جي سياست ۾ ڪيتريون ئي آزمائشون، ڏک ۽ تڪليفون آهن. منهنجي خاندان جي ڪيترن ئي ماڻهن مون کي چيو ته سياست ڇڏي ڏي ۽ مغربي ملڪ ۾ آسائش واري زندگي گذاريو ڇو ته مون وٽ سڀ ڪجهه آهي. پر مان پنهنجي ملڪ ۽ پنهنجي قوم سان لاڳاپا ٽوڙي اهڙي زندگي ڪهڙي ريت ماڻي سگهان ٿي؟” پوءِ دنيا ڏٺو ته ڪيئن شهيد بيبي پنهنجي ڌرتي ۽ پنهنجي قوم سان اهو رشتو قائم رکيو. هوءَ هڪ شاهي خاندان ۾ سون جي چمچو سان پيدا ٿي هئي. هوءَ ايتري ته نرم دل ۽ حساس دل هئي جو ڪنهن جي به تڪليف برداشت نه ڪري سگهندي هئي. موت جي ڪال ڪوٺڙي مان لکيل ان خط ۾ شهيد ڀٽو پنهنجي پياري ڌيءَ شهيد بي بي جي ننڍپڻ جو واقعو لکيو آهي. پنهنجي ڌيءَ کي مخاطب ٿيندي فرمائي ٿو ته “1957ع جي سياري ۾ جڏهن تون چئن سالن جي هئين ته اسان المرتضيٰ جي بلند چبوتري تي ويٺا هئاسين. صبح جي وقت موسم ڏاڍي خوشگوار هئي. منهنجي هٿ ۾ ڊبل بيرل بندوق هئي. مون بغير سوچڻ جي هڪ جهنگلي طوطي کي ماري ڇڏيو. جڏهن طوطو پليٽ فارم جي ويجهو ڪري پيو ته تو رڙ ڪئي. تو هن کي پنهنجي موجودگي ۾ دفن ڪرايو. تون رڙيون ڪندي رهئين ۽ ماني کائڻ کان به انڪار ڪري ڇڏيو.”
ان ڇوڪريءَ جيڪا هڪ پکيءَ جي موت تي ايترو روئيندي رهي، نه رڳو تاريخ ۾ ٻن فوجي آمريتن جو مقابلو ڪيو، پر بندوق وارن دهشتگردن کي به چيلينج ڪيو. شهيد محترمه بينظير ڀٽو 25 سالن جي ڄمار کان وٺي 54 سالن جي ڄمار تائين پاڪستان جهڙي ملڪ ۾ سياست ڪئي، جيڪو سياست لاءِ خطرناڪ ترين ملڪ هو. سندس 29 سالن جي سياسي زندگيءَ جو اهو دور ٽين دنيا جي عوامي سياستدانن لاءِ بدترين دور هو. سوويت يونين ٽٽي رهيو هو. قومي آزاديءَ جي تحريڪن سان گڏ جمهوري تحريڪون ڪمزور ٿي ويون هيون. سرد جنگ جو دور ختم ٿي ويو ۽ آمريڪا دنيا جو اڪيلو سپر پاور بڻجي ويو، جنهن دنيا تي “نيو ورلڊ آرڊر” مسلط ڪيو. ان نيو ورلڊ آرڊر ۾، غير رياستي عملدار، خاص طور تي دهشتگرد تنظيمون، عالمي سياست جا ضابطا ٺاهي رهيون هيون. ٽين دنيا ۾ عوام دوست، روشن خيال ۽ جمهوريت پسند قوتن کي انهن دهشتگرد تنظيمن کان ڪچلايو ويو. ٽين دنيا جي ڪيترن ئي ملڪن ۾ پاپولر قيادت ۽ انهن جي سياسي پارٽين کي ختم ڪيو ويو. ان دور ۾ پاڪستان جون سياسي حالتون دنيا ۾ سڀ کان وڌيڪ خراب هيون، پاڪستان جي حڪمران اشرافيه پاڪستان کي عالمي طاقتن جي گريٽ گيم ۾ اڇلائي ڇڏيو هو. شهيد محترمه بينظير ڀٽو انهن حالتن ۾ ظلم جي ڊگهي رات جي دهشت کي فولادي قوت سان منهن ڏنو. هن نه صرف شهيد ڀٽو جي پارٽي کي تاريخ جي بدترين آفت جي دور ۾ زنده رکيو پر ملڪ ۾ جمهوريت کي به بحال ڪيو. جڏهن 18 آڪٽوبر 2007ع تي شهيد بي بي 8 سالن جي جلاوطني کانپوءِ وطن واپس اچي رهي هئي ته کيس ٻين ملڪن جي حڪمرانن ۽ ملڪ جي ڪيترن ئي باخبر ماڻهن چيو ته هو واپس نه اچي ڇو ته کيس قتل ڪرڻ جو منصوبو ٺاهيو ويو هو. هن چيو ته مان پاڪستان ضرور واپس اينديس. مان پنهنجي قوم کي اڪيلو نه ٿي ڇڏي سگهان. مان پنهنجي ملڪ کي ان حالت ۾ نه ٿي ڏسي سگهان. هڪ انٽرويو ۾ هن چيو ته تاريخ جو ڪپڙو انقلاب جي تارن سان ٺهندو آهي. اسان جمهوريت لاءِ پنهنجي جان، پنهنجي آزادي، پنهنجي جوانيءَ ۽ امن امان جي قرباني ڏني آهي. 27 ڊسمبر 2007ع تي راولپنڊي جي لياقت باغ ۾ پنهنجي آخري جلسي کي خطاب ڪندي هن چيو ته اسان عوام سان گڏ جيئنداسين ۽ مرنداسين. ان خطاب کانپوءِ دهشتگردن کيس عوام جي موجودگيءَ ۾ شهيد ڪري ڇڏيو. اهڙي طرح عوام جو هٿ پڪڙي هن فاني جهان مان لاڏاڻو ڪري وئي. هن پنهنجي والد جي ان تحفي کي سنڀالي رکيو، جيڪو شهيد ڀٽو پنهنجي 25 هين سالگرهه تي هڪ خط ذريعي ڏنو هو. اڄ سندس 70 هين سالگرهه تي اچو ته اهو عهد ڪريون ته اسان به عوام جو هٿ پڪڙي پنهنجي ملڪ ۽ عوام لاءِ ڪنهن به قرباني کان نه ڪيٻائينداسين. اهو ئي شهيد بي بي لاءِ سندس سالگرهه تي سڀ کان وڏو تحفو آهي.
